về bản quyền nhạc Phạm Duy

 

về bản quyền nhạc Phạm Duy

----- Forwarded Message -----
From: M T

From: Ph D [ ] 
Sent: Thursday, April 4, 2013 9:05 AM
To: HCD
Subject: Re: Mời quý bằng hữu xem chơi ...
On Apr 4, 2013, at 8:00 AM, Ph D < > wrote:

Ý kiến về bản quyền nhạc Phạm Duy
Gửi quí đồng môn,
Đây là một ý kiến của một ông bạn về bản quyền nhac Phạm Duy (cùng khóa Cao học hành chánh với tôi, GS kinh tế học tại Mỹ hồi hưu)
Ông bạn này cũng nghệ sĩ tính ca hát, đánh đàn hay đã bỏ thì giờ nói về luật lệ bản quyền nhân thông báo cùa gia đình PD
Anh Đ thân,
Cảm ơn anh gởi thông báo về nhạc của Phạm Duy. Ở đây, nhiều người bàn cải và một người bạn hỏi tôi về việc này. Dưới đây là câu trả lời của tôi. Anh đọc cho vui.
Anh có gì lạ không?
Ng Ph

***
Anh H.,

Vấn đề khá phức tạp vì:

(a) phạm trù của luật bản quyền về nhạc phẩm (copyright law for musical compositions) bao gồm nhiều thứ với nhiều biến đổi/ngoại lệ; 

(b) vấn đề trước bạ nhạc (registration); 

(c) nhiều nhạc Phạm Duy phổ từ thơ, dựa vào dân ca cổ truyền, viết lời từ nhạc ngoại quốc (nhất là những bản nhạc chưa nằm trong public domain, tức là nhạc vẫn còn bản quyền) đa số nhạc Phạm Duy xuất bản ở Việt Nam, phổ biến nhiều trên mạng Internet, và một số đã gần 70 năm…

(d) thể lệ tố tụng về bản quyền kéo dài và rất tốn kém.

Tại Mỹ, trước đây tất cả nhạc phẩm phải trước bạ (dda<ng ky’) với sở Copyright Office của chính phủ liên bang để bảo vệ bản quyền của tác giả (và trên tác phẩm phải ghi rõ copyright notice, nghĩa là sáng tác được bảo vệ bản quyền). 

Nhưng từ năm 1989, khi Mỹ thành hội viên của tổ chức Berne Convention, tất cả các nhạc phẩm, khi hoàn thành, đều được bảo vệ bản quyền mà không cần phải trước bạ với sở Copyright Office. Đó có lẽ là một trong vài là lý do gia đình Phạm Duy mưu toan bảo vệ quyền sáng tác của Phạm Duy để kiếm thêm chút tiền.

Nhưng việc đó không dễ dàng và có thể chỉ là một ước mơ không bào giờ thực hiện nổi:

Thứ nhất, tuy không cần phải trước bạ, nhưng muốn kiện một ca sĩ hay công ty nào đó xử dụng bản nhạc “Tình Ca” chẳng hạn, gia đình Phạm Duy phải trước bạ bản nhạc đó. Việc trước bạ rất phiền phức (phải nộp bản nhạc với ngày xuất bản rõ ràng, nộp lệ phí…) và chờ tới 15 tháng. Nay với sự phổ thông của mạng Internet, việc trước bạ mau hơn, nhưng vẫn cực nhọc và kéo dài đến nửa năm.

Thứ hai, Phạm Duy có cả ba bốn trăm bản nhạc, việc trước bạ và kiện tụng sự vi phạm bản quyền của từng bản một không phải không tốn kém và dễ dàng. Một giải pháp là gia đình Phạm Duy có thể in hết nhạc PD thành một số tuyển tập (collections). 

Nhưng việc đó cũng rắc rối vì nhạc PD không hoàn toàn là sự sáng tạo (original) của ông ta như dân ca, lời Việt cho nhạc ngoại quốc, thơ phổ nhạc… Chứng minh tính cách hoàn toàn sáng tạo (completely original) của bài “Qua Cầu Gió Bay”, “Về Miền Trung” hay “Vắng Bóng Người Yêu” (lời Việt của bài Après Toi của Vichy Leandros)…

Bài này chưa nằm trong public domain -- như bài hai bài Serenade của Franz Schubert và của Enrico Toselli -- nghĩa là chưa được tự do xử dụng và PD chỉ thầm lặng mượn tạm... luật sư đại diện gia đình Phạm Duy ở vào một thế rất yếu. Còn những bản nhạc khác, cũng rất khó kiện, như sẽ nói dưới đây.

Thứ ba, trên tất cả nhạc PD không có ghi copyright notice. Dù gia đình Phạm Duy có thắng kiện (vì bỏ ra nhiều tiền để thuê luật sư) thì người thua kiện vẫn không phải trả gì hết hay chỉ trả tượng trưng vì đó chỉ là một vi phạm vô tội (innocent infringement on copyright), và lý do của sự vi phạm đó là do nhạc PD không có ghi copyright notice của Mỹ hoặc vì người đó mua bản nhạc đó ở Sài Gòn ngày xưa, hay lấy trên mạng Internet…Đó là luật xử dụng công bằng (fair use) tại Mỹ và các nước Tây Âu. Và nếu gia đình Phạm Duy đã cho in nhiều collections, thì lý do fair use này vẫn rất mạnh.

Thư tư, muốn thắng kiện gia đình Phạm Duy phải chứng minh họ chịu thiệt hại về tài chánh vì ca sĩ đó hát bài “Tình Ca”. Nhưng đó là việc khó khăn vì khó định lượng. Một ca sĩ trình bày bản “Tình Ca” trong một đêm ca nhạc với nhiều nhạc bản khác của nhiều tác giả khác, ba vấn đề là:

(a) đâu là số thu do bản nhạc “Tình Ca” đem đến cho ca sĩ đó 

(b) đâu là số thiệt hại về tài chánh cho gia đình PD vì sự trình bày bản nhạc đó 

(c) và đâu là cơ hội để gia đình PD thu lợi về bản Tình Ca nếu ca sĩ đó không trình bày bản nhạc đó (opportunity cost).

Ngoài ra, Nếu trung tâm Asia hay Paris by Night dùng một bản nhạc đó của PD và nếu bị lôi ra tòa, hai trung tâm này sẽ nại lý do là, sự vi phạm này xảy ra trước khi gia đình Phạm Duy trước bạ bản nhạc với sở Copyright Office. Vì lý do đó, hai trung tâm đó dù thua kiện, họ trả lệ phí cho gia đình Phạm Duy rất thấp; và lệ phí tố tụng rất lớn cho cả hai bên. Và việc này là một cản trở lớn lao cho gia đình Phạm Duy.

Thứ năm, lại còn thêm vụ gia đình PD đã bán bản quyền cho công ty Phương Nam nào đó ở VN. Không biết khế ước chuyển nhượng này như thế nào, nhưng đó chắc chắn sẽ là một lý do ca sĩ nào bị kiện (vì hát nhạc PD) sẽ nêu ra: tôi mua nhạc đó bên VN và trên tác phẩm không có ghi copyright notice của Mỹ...

Sau cùng, gia đình Phạm Duy, không giàu có và chẳng mấy thăng tiến trong việc học hành hay xã hội. Duy Cường thì bận bịu với mấy ca sĩ (nhí) ở Sài Gòn; gia đình Phạm Duy phải nhờ vào vài luật sư Việt Nam, vì tiền đâu mà đến tổ hợp luật sư Mỹ nỗi tiếng ($2,500/hour).

Mấy luật sư Việt Nam (thất nghiệp) này chạy lăng xăng cho có chuyện và viết tuyên cáo với lời hoa mỹ luật pháp (flowery legalese) để hù thiên hạ.

Thành ra, việc này là một trò cười. DVD của Asia và Paris by Night và luật hiện hành Copyright Law for Recordings của Mỹ là một thí dụ tuyệt vời:

 

 Ấn bản nguyên thủy của hai trung tâm đó chưa được chuyên chở đến quày hàng chính thức của trung tâm để rao bán, ấn bản lậu đã tràn đầy trên mạng Internet và nhiều người cứ download và xem thoải mái.

Rồi đây, nhiều người sẽ đến với nhạc Văn Cao, Phạm Đình Chương, Dương Thiệu Tước…và nhiều người sẽ chán chường nhạc PD nếu gia đình Phạm Duy cứ tiếp tục trò hù dọa này.

May cho PD là Duy Cường đã khôn ngoan và nhanh miệng lên tiếng về sự hù dọa này…

 

Và đây là một dấu hiệu về sự rạn nứt trong đại gia đình Phạm Duy.
Ph

 

 

 

Và đây là ý kiến của vị có tên là MienDu Nguyen:

From: MienDu Nguyen <>To: KIMANH.NaUy

Date: 2013/4/5

Subject: Re: Ý KIẾN VỀ BẢN QUYỀN NHẠC PHẠM DUY

 

Dear cả làng,

Theo bài viết của Ông này thì chưa hẳn đúng,ông chưa biết thấu đáo luật pháp của Mỹ về các tác phẫm entertainment,

ở MỸ tôn trọng những tác phẫm nghệ thuật, những tài sản trí tuệ, và còn lương tâm nữa,

những trung tâm như Thúy Nga, Asia là các trung tâm văn nghệ thương mại, khi họ tổ chức show bán vé lấy tiền thì phải trả bản quyền cho các nhạc phẫm trình diễn trong show đó

Bầu show tổ chức ca nhạc, ca sĩ hát cái gì, nếu không có nhạc do các nhạc sĩ sáng tác thì ca sĩ lấy gì để hát, bầu show lấy nhạc ở đâu để làm show

được biết hai trung tâm Paris & Asia đều có trả tiền cho các nhạc sĩ, trả rất ít, nhưng có trả là may mắn rồi,

 

Chỉ có bọn buôn văn nghệ và ca sĩ VN mới vô liêm sĩ, chỉ biết lấy tiền bỏ túi, mà không nghĩ đến những người đã cho ra đời những sản phẩm tinh thần để nuôi dưỡng họ,

họ tham lam chỉ muốn ăn trọn, mà không chịu chi trả cho nhạc sĩ dù là một phần nhỏ,

các nhạc sĩ VN bị thiệt thòi, và họ không muốn kiện cáo, vì kiện người có tóc, không ai kiện kẻ trọc đầu, những TT lớn họ còn có tiền chi trả cho các nhạc sĩ,

chứ các trung tâm tép riu, các ca sĩ đi hát họ lấy tiền mặt, không đứng tên tài sản thì có kiện chúng cũng không có tiền trả,

người VN sợ phiền phức, nhạc sĩ VN bây giờ nghèo quá, ca sĩ hát nhạc của họ thì mừng, thôi thì thà có tiếng ma`không có miếng cũng chịu vậy,

nhưng đây chúng ta nói về lương tâm con người, những kẻ ăn cắp tài sản trí tuệ của người khác, thì làm sao có lương tâm

 

Còn nói về copyright các tác phẫm của nhạc sĩ Phạm Duy, các nhạc phẫm của ông đã ra đời, rất nổi tiếng,

dù không có copyright, nhưng đưa ra thế giới ai cũng chứng minh đó là tác phẫm của nhạc sĩ Phạm Duy,

nếu ông kiện các Trung tâm lớn đã thu hát các nhạc phẫm của ông, có thu nhập lợi nhuận rỏ ràng, thì họ phải bồi thường,

chứ không cần phải hỏi tới là có copyright hay không vì những thính giả khắp nơi trên thế giới là copyright cho ông rồi,

Được biết nhạc của PD có một số tác phẫm đã bán cho công ty Phương Nam ở VN,

nên khi các Trunq tâm văn nghệ thương mãi nào sử dụng thì phải trả tiền cho TT này là đúng rồi, họ không kiện, nếu họ kiện là thắng thôi!

Tôi nghĩ bản thông báo của gia đình PD đưa ra la`do Phạm Duy Minh là con trai của PD,

khi còn sanh tiền ông PD đã giao cho Duy Minh lo chuyện phát hành và bản quyền của ông tại Mỹ, khi về VN thì ông giao cho Duy Cường,

 

Còn nói về copyright các nhạc phẫm tại Mỹ rất dễ dàng, chỉ cần điền form gởi về Thư Viện Quốc Hội (Library of Congress),

chỉ cần ngày họ báo nhận được thì ngày hôm đó là ngày được accept.

 

Luật pháp của Mỹ bảo vệ các sản phẫm Entertainment rất rỏ ràng,

các nhà hàng phát nhạc ngoại quốc phải chú ý, nếu một ngày nào đó tình cờ có người đại diện của một ca nhạc sĩ ngoại quốc nào đó ghé thăm thì không thể nào cãi được,

Luật pháp tại Mỹ cho biết,

-các buổi concert phải trả tiền bản quyền

- các Radio phát nhạc cũng phải mua,

(người VN trả tiền cho nhạc ngoại quốc nhưng lại không trả cho nhạc VN)

- các nhà hàng phát nhạc cũng phải trả tiền( thôi thì phát nhạc VN chẳng ai thèm đòi)

- ca sĩ Phát hành CD phải trả tiền bản quyền cho nhạc sĩ

- các ca sĩ đi hát phải trả tiền là đương nhiên

*Nhưng riêng văn hóa, nghệ thuật VN thì không có chuyện này,

họ cho sự ăn cắp trí tuệ là chuyện đương nhiên,

 

ca sĩ VN không có tôn trọng nhạc sĩ, họ vô lương tâm đến nỗi họ nhờ vào nhạc phẫm của nhạc sĩ đó để được nổi tiếng,

 

nhưng họ chỉ biết thu tiền vào túi riêng mà không bao giờ chi cho nhạc sĩ, các nhạc sĩ VN chết trong nghèo khổ

 

Họ còn nói họ hát phổ biến cho nhạc sĩ đó là may lắm rồi,

bởi vậy nền âm nhạc, văn hóa nghệ thuật VN xuống dốc là như vậy,

vì các ca sĩ và trung tâm chỉ bám vào các nhạc phẫm xưa, các nhạc sĩ đã qua đời, chẳng ai còn đòi hỏi chuyện trả tiền bản quyền,

 

không giống như ca sĩ ngoại quốc họ được giáo dục đàng hoàng có lương tâm hơn là các ca sĩ VN.

 

Ca sĩ ngoại quốc, họ đi hát ở đâu đều có manager của họ lo chuyện chi trả cho các nhạc sĩ mà ca sĩ chọn hát tác phẫm của họ,

họ chiếu theo luật định chi trả bao nhiêu phần trăm trên thu nhập của họ hát bao nhiêu nhạc phẩm rồi chia ra để trả,

mặc dù nhạc sĩ đó họ không biết buổi trình diễn đó ở đâu, đó là lương tâm nghề nghiệp của một người nghệ sĩ, ăn quả phải nhớ kẻ trồng cây

 

Tôi có ngưỜi bạn làm việc cùng với mỘt cặp ca nhạc sĩ amateur, cặp ca nhac sĩ này đã cho ra đời một nhạc phẫm,

họ đã thu băng bản nhạc của họ, cách đây 10 năm, nhưng họ không thành công, nên bỏ nghề đi làm hãng,

10 năm sau, một bất ngờ có một công ty entertainment tại Châu âu đã tìm ra họ, và chi trả bản quyền trên bạc triệu lý do bản nhạc của họ đang thịnh hành tại Châu Âu,

ngưỜi ngoại quốc là như thế đó, họ có lương tâm nghề nghiệp,họ kính trọng người sáng tác, những người đã đem lại cho đời những tác phẫm đế nuôi dưỡng tinh thần cúa nhân loại

MDDL