về bản quyền nhạc Phạm Duy
----- Forwarded Message -----
From: M T
From: Ph D [ ]
Sent: Thursday, April 4, 2013 9:05 AM
To: HCD
Subject: Re: Mời quý bằng hữu xem chơi ...
On Apr 4, 2013, at 8:00
AM, Ph D < > wrote:
Ý kiến về bản quyền
nhạc Phạm Duy
Gửi quí đồng môn,
Đây là một ý kiến của một ông bạn về bản quyền nhac Phạm Duy (cùng khóa Cao học
hành chánh với tôi, GS kinh tế học tại Mỹ hồi hưu)
Ông bạn này cũng nghệ sĩ tính ca hát, đánh đàn hay đã bỏ thì giờ nói về luật lệ
bản quyền nhân thông báo cùa gia đình PD
Anh Đ thân,
Cảm ơn anh gởi thông báo về nhạc của Phạm Duy. Ở đây, nhiều người bàn cải và một
người bạn hỏi tôi về việc này. Dưới đây là câu trả lời của tôi. Anh đọc cho
vui.
Anh có gì lạ không?
Ng Ph
***
Anh H.,
Vấn đề khá phức tạp vì:
(a) phạm trù của luật bản quyền về nhạc phẩm (copyright law for musical compositions)
bao gồm nhiều thứ với nhiều biến đổi/ngoại lệ;
(b) vấn đề trước bạ nhạc (registration);
(c) nhiều nhạc Phạm Duy phổ từ thơ, dựa
vào dân ca cổ truyền, viết lời từ nhạc ngoại quốc (nhất là những bản nhạc chưa nằm trong public domain, tức là nhạc
vẫn còn bản quyền) đa số nhạc Phạm Duy xuất bản ở Việt Nam, phổ biến nhiều trên
mạng Internet, và một số đã gần 70 năm…
(d) thể lệ tố tụng về bản quyền kéo dài và rất tốn kém.
Tại Mỹ, trước đây tất cả nhạc phẩm phải trước bạ (dda<ng ky’) với sở Copyright Office của chính phủ liên bang để bảo vệ bản quyền của
tác giả (và trên tác phẩm phải ghi rõ copyright notice, nghĩa là sáng tác được
bảo vệ bản quyền).
Nhưng từ năm 1989, khi Mỹ thành hội viên của tổ chức Berne Convention, tất cả các
nhạc phẩm, khi hoàn thành, đều được bảo vệ bản quyền mà không cần phải trước bạ
với sở Copyright Office. Đó có lẽ là một trong vài là lý do gia đình Phạm Duy
mưu toan bảo vệ quyền sáng tác của Phạm Duy để kiếm thêm chút tiền.
Nhưng việc đó không dễ dàng và có thể chỉ là một ước mơ không bào giờ thực hiện
nổi:
Thứ nhất, tuy không cần phải trước bạ, nhưng muốn kiện một ca sĩ hay công ty nào
đó xử dụng bản nhạc “Tình Ca” chẳng hạn, gia đình Phạm Duy phải trước bạ bản
nhạc đó. Việc trước bạ rất phiền phức (phải nộp bản nhạc với ngày xuất bản rõ ràng, nộp lệ phí…) và chờ tới 15 tháng. Nay với sự phổ thông của
mạng Internet, việc trước bạ mau hơn, nhưng vẫn cực nhọc và kéo dài đến nửa
năm.
Thứ hai, Phạm Duy có cả ba bốn trăm bản nhạc, việc trước bạ và kiện tụng sự vi phạm
bản quyền của từng bản một không phải không tốn kém và dễ dàng. Một giải pháp
là gia đình Phạm Duy có thể in hết nhạc PD thành một số tuyển tập
(collections).
Nhưng việc đó cũng rắc rối vì nhạc PD không hoàn toàn là sự sáng tạo (original)
của ông ta như dân ca, lời Việt cho nhạc ngoại quốc, thơ phổ nhạc… Chứng minh tính
cách hoàn toàn sáng tạo (completely original) của bài “Qua Cầu Gió Bay”, “Về
Miền Trung” hay “Vắng Bóng Người Yêu” (lời
Việt của bài Après Toi của Vichy Leandros)…
Bài này chưa nằm trong public domain -- như bài hai bài Serenade
của Franz Schubert và của Enrico Toselli -- nghĩa là chưa được tự do xử dụng và
PD chỉ thầm lặng mượn
tạm... luật sư đại diện gia
đình Phạm Duy ở vào một thế rất yếu. Còn những bản nhạc khác, cũng rất khó
kiện, như sẽ nói dưới đây.
Thứ ba, trên tất cả nhạc PD không có ghi copyright notice. Dù gia đình Phạm Duy
có thắng kiện (vì bỏ ra nhiều tiền để thuê luật sư) thì người thua kiện vẫn không phải trả gì hết hay chỉ trả tượng trưng vì đó chỉ là một vi phạm
vô tội (innocent infringement on copyright), và lý do của sự vi phạm đó là do
nhạc PD không có ghi copyright
notice của Mỹ hoặc vì người đó mua
bản nhạc đó ở Sài Gòn ngày xưa, hay lấy trên mạng Internet…Đó là luật xử dụng
công bằng (fair use) tại Mỹ và các nước Tây Âu. Và nếu gia đình Phạm Duy đã cho
in nhiều collections, thì lý do fair use này vẫn rất mạnh.
Thư tư, muốn thắng kiện gia đình Phạm Duy phải chứng minh họ chịu thiệt hại về tài
chánh vì ca sĩ đó hát bài “Tình Ca”. Nhưng đó là việc khó khăn vì khó định lượng.
Một ca sĩ trình bày bản “Tình Ca”
trong một đêm ca nhạc với nhiều nhạc bản khác của nhiều tác giả khác, ba vấn đề là:
(a) đâu là số thu do bản nhạc “Tình Ca” đem đến cho ca sĩ đó
(b) đâu là số thiệt hại về tài chánh cho gia đình PD vì sự trình bày bản nhạc
đó
(c) và đâu là cơ hội để gia đình PD thu lợi về bản Tình Ca nếu ca sĩ đó không trình
bày bản nhạc đó (opportunity cost).
Ngoài ra, Nếu trung tâm Asia hay Paris by Night dùng một
bản nhạc đó của PD và nếu bị lôi ra tòa, hai trung tâm này sẽ nại lý do là, sự
vi phạm này xảy ra trước khi gia đình
Phạm Duy trước bạ bản nhạc với
sở Copyright Office. Vì lý do đó, hai trung tâm đó dù thua kiện, họ trả lệ phí
cho gia đình Phạm Duy rất thấp; và lệ phí tố tụng rất lớn cho cả hai bên. Và việc này là một cản trở lớn lao cho gia đình Phạm Duy.
Thứ năm, lại còn thêm vụ gia đình PD đã bán bản quyền cho công ty Phương Nam
nào đó ở VN. Không biết khế ước chuyển nhượng này như thế nào, nhưng đó chắc
chắn sẽ là một lý do ca sĩ nào bị kiện (vì hát nhạc PD) sẽ nêu ra: tôi mua nhạc đó bên VN và trên tác phẩm không có ghi
copyright notice của Mỹ...
Sau cùng, gia đình Phạm Duy, không giàu có và chẳng mấy thăng tiến trong việc học
hành hay xã hội. Duy Cường thì bận bịu với mấy ca sĩ (nhí) ở Sài Gòn; gia đình
Phạm Duy phải nhờ vào vài luật sư Việt Nam, vì tiền đâu mà đến tổ hợp luật sư
Mỹ nỗi tiếng ($2,500/hour).
Mấy luật sư Việt Nam (thất nghiệp) này chạy lăng xăng cho có chuyện và viết tuyên cáo với lời hoa mỹ luật pháp
(flowery legalese) để hù thiên hạ.
Thành ra, việc này là một trò cười. DVD của Asia và Paris by
Night và luật hiện hành Copyright Law for Recordings của Mỹ là một thí dụ tuyệt
vời:
Ấn bản nguyên thủy của hai trung tâm đó chưa được chuyên chở
đến quày hàng chính thức của trung tâm để rao bán, ấn bản lậu đã tràn đầy trên mạng Internet và nhiều người cứ download
và xem thoải mái.
Rồi đây, nhiều người sẽ đến với nhạc Văn Cao, Phạm Đình Chương, Dương Thiệu Tước…và
nhiều người sẽ chán chường nhạc PD nếu
gia đình Phạm Duy cứ tiếp tục trò hù dọa này.
May cho PD là Duy Cường đã khôn ngoan
và nhanh miệng lên tiếng về sự hù dọa này…
Và đây là một dấu hiệu về sự rạn nứt trong đại gia đình Phạm Duy.
Ph
Và đây là ý kiến
của vị có tên là MienDu Nguyen:
From: MienDu Nguyen <>To: KIMANH.NaUy
Date: 2013/4/5
Subject: Re: Ý KIẾN VỀ BẢN QUYỀN NHẠC PHẠM DUY
Dear cả làng,
Theo bài viết của Ông này thì chưa hẳn đúng,ông chưa biết thấu đáo
luật pháp của Mỹ về các tác phẫm entertainment,
ở MỸ tôn trọng những tác phẫm nghệ thuật, những tài sản trí tuệ,
và còn lương tâm nữa,
những trung tâm như Thúy Nga, Asia là các trung tâm văn
nghệ thương mại, khi họ tổ chức show bán vé lấy tiền thì phải trả bản quyền cho
các nhạc phẫm trình diễn trong show đó
Bầu show tổ chức ca nhạc, ca sĩ hát cái gì, nếu không có nhạc do các nhạc sĩ sáng tác thì ca
sĩ lấy gì để hát, bầu show lấy nhạc ở
đâu để làm show
được biết hai trung tâm Paris & Asia đều có trả tiền cho các nhạc sĩ, trả rất ít, nhưng có trả là may mắn rồi,
Chỉ có bọn buôn văn nghệ và ca sĩ VN mới vô liêm sĩ, chỉ biết lấy
tiền bỏ túi, mà không nghĩ đến những người đã cho ra đời những sản phẩm tinh
thần để nuôi dưỡng họ,
họ tham lam chỉ muốn ăn trọn, mà không chịu chi trả cho nhạc sĩ dù
là một phần nhỏ,
các nhạc sĩ VN bị thiệt thòi, và họ không muốn kiện cáo, vì kiện
người có tóc, không ai kiện kẻ trọc đầu, những TT lớn họ còn có tiền chi trả
cho các nhạc sĩ,
chứ các trung tâm tép riu, các ca sĩ đi hát họ lấy tiền mặt, không đứng tên tài sản thì có kiện chúng cũng không có tiền trả,
người VN sợ phiền phức, nhạc sĩ VN bây giờ nghèo quá, ca sĩ hát
nhạc của họ thì mừng, thôi thì thà có
tiếng ma`không có miếng cũng chịu vậy,
nhưng đây chúng ta nói về lương tâm con người, những kẻ ăn cắp tài
sản trí tuệ của người khác, thì làm sao có lương tâm
Còn nói về copyright các tác phẫm của nhạc sĩ Phạm Duy, các nhạc
phẫm của ông đã ra đời, rất nổi tiếng,
dù không có copyright, nhưng đưa ra thế giới ai cũng chứng minh đó
là tác phẫm của nhạc sĩ Phạm Duy,
nếu ông kiện các Trung tâm lớn đã thu hát các nhạc phẫm của ông,
có thu nhập lợi nhuận rỏ ràng, thì họ phải bồi thường,
chứ không cần phải hỏi tới là có copyright hay không vì những
thính giả khắp nơi trên thế giới là copyright cho ông rồi,
Được biết nhạc của PD có một số tác phẫm đã bán cho công ty Phương
Nam ở VN,
nên khi các Trunq tâm văn nghệ thương mãi nào sử dụng thì phải trả
tiền cho TT này là đúng rồi, họ không kiện, nếu họ kiện là thắng thôi!
Tôi nghĩ bản thông báo của gia đình PD đưa ra la`do Phạm Duy Minh là con trai của PD,
khi còn sanh tiền ông PD đã giao cho Duy Minh lo chuyện phát hành
và bản quyền của ông tại Mỹ, khi về VN thì ông giao cho Duy Cường,
Còn nói về copyright các nhạc phẫm tại Mỹ rất dễ dàng, chỉ cần
điền form gởi về Thư Viện Quốc Hội (Library of Congress),
chỉ cần ngày họ báo nhận được thì ngày hôm đó là ngày được accept.
Luật pháp của Mỹ bảo vệ các sản phẫm Entertainment rất rỏ ràng,
các nhà hàng phát nhạc ngoại quốc phải chú ý, nếu một ngày nào đó
tình cờ có người đại diện của một
ca nhạc sĩ ngoại quốc nào đó ghé thăm thì không thể nào cãi được,
Luật pháp tại Mỹ cho biết,
-các buổi concert phải trả tiền bản quyền
- các Radio phát nhạc cũng phải mua,
(người VN trả tiền cho nhạc ngoại quốc nhưng lại không trả cho
nhạc VN)
- các nhà hàng phát nhạc cũng phải trả tiền( thôi thì phát nhạc VN
chẳng ai thèm đòi)
- ca sĩ Phát hành CD phải trả tiền bản quyền cho nhạc sĩ
- các ca sĩ đi hát phải trả tiền là đương nhiên
*Nhưng riêng văn hóa, nghệ thuật VN thì không có chuyện này,
họ cho sự ăn cắp trí tuệ là chuyện đương nhiên,
ca sĩ VN không có tôn trọng nhạc sĩ, họ vô lương tâm đến nỗi họ
nhờ vào nhạc phẫm của nhạc sĩ đó để được nổi tiếng,
nhưng họ chỉ biết thu tiền vào túi riêng mà không bao giờ chi cho
nhạc sĩ, các nhạc sĩ VN chết trong nghèo khổ
Họ còn nói họ hát phổ
biến cho nhạc sĩ đó là may lắm rồi,
bởi vậy nền âm nhạc, văn hóa nghệ thuật VN xuống dốc là như vậy,
vì các ca sĩ và trung tâm chỉ bám vào các nhạc phẫm xưa, các nhạc
sĩ đã qua đời, chẳng ai còn đòi hỏi chuyện trả tiền bản quyền,
không giống như ca sĩ ngoại quốc họ được giáo dục đàng hoàng có
lương tâm hơn là các ca sĩ VN.
Ca sĩ ngoại quốc, họ đi hát ở đâu đều có manager của họ lo chuyện
chi trả cho các nhạc sĩ mà ca sĩ chọn hát tác phẫm của họ,
họ chiếu theo luật định chi trả bao nhiêu phần trăm trên thu nhập
của họ hát bao nhiêu nhạc phẩm rồi chia ra để trả,
mặc dù nhạc sĩ đó họ không
biết buổi trình diễn đó ở đâu,
đó là lương tâm nghề nghiệp của một người nghệ sĩ, ăn quả phải nhớ kẻ trồng cây
Tôi có ngưỜi bạn làm việc cùng với mỘt cặp ca nhạc sĩ amateur, cặp
ca nhac sĩ này đã cho ra đời một nhạc phẫm,
họ đã thu băng bản nhạc của họ, cách đây 10 năm, nhưng họ không
thành công, nên bỏ nghề đi làm hãng,
10 năm sau, một bất ngờ có một công ty entertainment tại Châu âu
đã tìm ra họ, và chi trả bản quyền trên bạc triệu lý do bản nhạc của họ đang thịnh hành tại Châu Âu,
ngưỜi ngoại quốc là như thế đó, họ có lương tâm nghề nghiệp,họ
kính trọng người sáng tác, những người đã đem lại cho đời những tác phẫm đế
nuôi dưỡng tinh thần cúa nhân loại
MDDL
Tiên cũng kg tin lắm vào những câu chuyện cổ tích-
vừa cổ xưa vừa hư ảo, ai bảo đảm là có thật?! Vậy mà PBN 108 vừa rồi,
Tiên lại làm công chúa, Lọ Lem nữa mới hay 
